اثر سیستم‌های خاک‌ورزی و فواصل ردیف بر عملکرد دانه و درصد روغن دو رقم کلزا

به منظور مطالعه تأثیر سیستم‌های خاک‌ورزی و فواصل ردیف بر عملکرد کمی و درصد روغن ارقام کلزا آزمایشی دو ساله در قالب اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال‌های زراعی 82-1381 و83 –1382 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی مازندران در بایع‌کلا واقع در 25 کیلومتری ساری اجرا گردید. عامل اصلی شامل نظام‌های خاک‌ورزی در 3 سطح (بدون خاک‌ورزی و کشت در بقایای غلات، خاک‌ورزی حداقل شامل برگرداندن بقایای غلات با دیسک و شخم، و خاک‌ورزی متداول شامل برگرداندن بقایا با دو دیسک عمود بر هم) بود که در کرت‌های اصلی قرارگرفتند. در کرت‌های فرعی ترکیب سطوح تیماری ارقام Hyola 401و PF 7045.91 و فواصل ردیف 8 ، 16 و 24 سانتیمتر قرار داده شدند. نتایج دو ساله نشان داد که اثر اصلی سیستم خاک‌ورزی و رقم در سطح 1 درصد معنی‌دار بود و بین عملکرد دانه در سیستم خاک‌ورزی معمول و سیستم بدون خاک‌ورزی تفاوت معنی‌داری دیده نشد. از نظر عملکرد دانه رقم PF 7045.91 در فاصله ردیف کمتر و سیستم خاک‌ورزی معمول با عملکرد 3689 کیلوگرم در هکتار برتر بود. اثر رقم در سطح 1 درصد بر روی صفات طول دوره گلدهی، ارتفاع شاخه فرعی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد دانه، وزن هزار دانه ، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که علی‌رغم بیشتر بودن عملکرد دانه در سیستم خاک‌ورزی معمول می‌توان از کشت ارقام در سیستم‌های بدون خاک‌ورزی یا خاک‌ورزی حداقل در فواصل ردیف 8 سانتیمتر استفاده کرد. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که سیستم‌های خاک‌ورزی حداقل و بدون خاک‌ورزی دارای مزیت‌هایی در مقایسه با سیستم خاک‌ورزی معمول هستند که کاربرد آن‌ها را توجیه ‌می‌کند.